جمله های زیبا، دلنوشته های دلنشین، اشعار ماندگار، پاراگراف های تاثیرگذار و بی‌نظیر از یک کتاب یا مقاله. همه این‌ها می‌تواند بهانه ای برای هایلایت کردن آنها در کتاب، مجله و یا ذهنتان باشد.

جمله های زیبا، دلنوشته های دلنشین، اشعار ماندگار، پاراگراف های تاثیرگذار و بی‌نظیر از یک کتاب یا مقاله. همه این‌ها می‌تواند بهانه ای برای هایلایت کردن آنها در کتاب، مجله و یا ذهنتان باشد.

مرگ چهره های شهیر ادبیات ایران بی شک تاسفبار است اما درناکتر از آن خلأ حضور شخصیت هایی است که بتوانند همچنان نماینده طیف گسترده ای از جریان های فکری، ادبی، اجتماعی و سیاسی باشند. بعد از مرگ سیمین بهبهانی، فقدان چنین جایگاهی بیش از پیش به چشم می آید. گرچه بسیاری بهبهانی را منتسب به جریان روشنفکری می دانند و به همین سبب، حتی صدا و سیمای ایران حاضر به اعلام خبر درگذشت او نشد اما شهرت و اعتبار او بر کسی پوشیده نیست.

بهبهانی هم میان علاقمندان شعر کلاسیک محبوبیت داشت و هم از حمایت و پشتیبانی نوگرایان برخوردار بود اما او حالا رفته است و بعید است کسی بتواند به سادگی خلأ حضور چنین شخصیتی را پر کند.

واقعیت این است که دیگر بانوان شاعر منتسب به جریان روشنفکری به هیچ وجه در قامت او نبوده و نیستند. دست کم شرایط امروز شعر ایران بیانگر چنین واقعیتی است. البته این مسئله تنها به شعر منتسب به بهبهانی محدود نمی شود؛ بین شاعران مذهبی و آیینی نیز چنین معضلی وجود دارد. بعد از مرگ طاهره صفارزاده، به قطع و یقین می توان گفت هیچ بانوی شاعر ایرانی نتوانسته حتی نیمی از شأن و منزلت او را در شعر، شهرت ادبی و اعتبار اجتماعی به دست آورد.

در واقع باید گفت سیمین بهبهانی و طاهره صفارزاده هر کدام نماینده نوعی تفکر بودند که هنوز هیچ بانوی شاعری نتوانسته به شأن و منزلت آنها در شعر برسد. با اینحال شعر ایران، در خیل بانوان شاعر، چهره های شاخص دیگری هم دارد که در این صفحه به برخی از آنها پرداخته ایم.

فاطمه راکعی

در شکارگاه
در پی
ردّ پای
یک نگاه
وحشی ام

فاطمه راکعی را به عنوان یکی از چهره های سیاسی اصلاح طلب می شناسند، حال آنکه سابقه او بیشتر به شعر بازمی گردد. او متولد 1333 در زنجان است. تا پایان دوره ابتدایی را در زادگاهش سپری کرد و بعد از آن در تهران به ادامه تحصیل پرداخت. او کارشناسی مترجمی زبان دارد و مدرک کارشناسی ارشد و دکترای خود را نیز در رشته زبانشناسی گرفته است.

هیچ وقت از خودتان پرسیده اید که چرا باید رمان فارسی بخوانیم. من هر بار به قفسه رمان های فارسی در کتابفروشی خیره می شوم، از خودم می پرسم واقعا لزومش چیست؟ دنبال چه می گردیم؟ فکر می کنم هر خواننده ای به هر حال در برهه هایی از زمان به ادبیاتی از جنس فرهنگ خودش نیاز دارد و خوانندگان حق دارند که طالب آثاری کاملا ایرانی باشند و آثاری که به زبان خودشان، در مورد خودشان و به قلم یکی از خودشان است.

ولی این سرخوردگی و ناامیدی تا جایی پیش رفته که مدت هاست این آرزو را چال کرده ایم. البته چیزهایی هست. بارقه های امیدی، شهاب هایی که گاهی در آسمان ادبیات معاصر می درخشند و زود خاموش می شوند.

باید اعتراف کرد که رمان فارسی در کماست و هزار جور دستگاه و لوله به آن وصل است تا زنده نگهش دارد. (و حتی داستان کوتاه اما چون پرونده کوچک مان در مورد رمان است، مجبوریم عجالتا از آن فاکتور بگیریم.) چهار رمان معاصر هستند که مرورشان در اینجا خالی از لطف نیست. هر کدام از جنبه ای قدرتمند شده اند اما شاید ضعف هایشان مانع از این می شود که رمان فارسی را زنده کنند.

روان پریشی در روستا و مه

بیایید با رمان «بهار برایم کاموا بیاور» مریم حسینیان شروع کنیم. رمان روایت اول شخص زنی است که با شوهر نویسنده اش و دو بچه خیلی کوچک به خانه ای در برهوت کوچ کرده اند تا مرد بتواند رمان جدیدش را بنویسد. خانه قدیمی و ترسناک است و کاملات تک و تنها و دور افتاده است.

اَاَاَاَاَه! از کتاب محبوبتان قرار است فیلمی ساخته شود. و، بله، همه چیز عوض می شود: راسکولنیکوف می شود راسولینکوف، و پیرزن رباخوار می شود مادر بزرگ خانواده. و آن صحنه معروف تبرکشان در شب های روشن سن پیترزبورگ اتفاق می افتد.

هالیوود علاقه زیادی به کتاب دارد، ولی علاقه ای به محتویاتش ندارد و وقتی قرار می شود فیلمی از روی کتابی ساخته شود، هر کاری را که دوست دارد انجام می دهد. ولی بعضی وقت ها، وقتی بازیگران سرحال باشند و کارگردان کیفور... اوضاع ممکن است تغییر کند و بعضی وقت های دیگر اوضاع آنقدر تغییر می کند که حتی نویسنده کتاب هم وادار می شود از جایش بلند شود و می گوید: «لعنتی! اینطوری واقعا بهتر می شد!»

تغییر در پایان «مه»

رمان معروف استیفن کینگ در سال 1980 یکی از موفق ترین داستان های او بود. هیولاهای فرابُعدی حمله می کنند و پس از پیشروی کوتاهی، مردی همراه پسرش، از ترس اینکه شهر سقوط کرده فرار می کند - ولی سپس رادیو را روشن می کنند و در بین صداهای فراوان دو واژه را می شنوند: «هارتفورد» و «امید».

حالا این داستان را به هالیوود بسپارید تا پایان خوشی برایش بسازد و کل داستان را نابود کند. در فیلم فرانک دارابونت، این مرد و پسرش همراه سه نفر دیگر از سوپرمارکت با ماشین فرار می کنند و متوجه می شوند که این هیولاها در حال تسخیر تمام دنیا هستند. حالا دیگر خبری از پیامی درباره «امید» نیست: جهان به نظر می رسد در حال فروپاشی است.

شخصیت اصلی - همان پدر - جای اینکه منتظر شود تا به دست هیولاها کشته شود، چهار فشنگ آخرش را برای پسرش و بقیه مسافران به کار می برد. حالا دیگر فشنگی برایش نمانده، و با استیصال کامل تفنگ خالی را روی شقیقه اش می گذارد و نومیدانه شلیک می کند. طی چند ثانیه، تانکی نزدیک می شود. ارتش کنترل اوضاع را به دست گرفته و آماده پاکسازی مه است. فقط قهرمان ما بود که دوستان و پسر خودش را کشته است.

در «خواندنی ها» قصد داریم شما را با تازه های دنیای کتاب آشنا کنیم. امیدواریم که این کوشش مختصر به شما در انتخاب کتاب های مورد نظرتان یاری کند.

فلسفه ترس

لارنس اسوندسن

ترجمه ی خشایار دیهیمی

نشر گمان

چاپ اول 93
    

هزار و یک شب

این کتاب افسانه ای نویسنده ی مشخصی ندارد. زمان تالیف آن نیز به درستی مشخص نیست. آنچه تقریباً مسلم است این است که نویسنده ی آن یک نفر نبوده است. داستان های هزار و یک شب ریشه ی هند و ایرانی دارد. به مرور زمان قصه های مصری و عربی داخل این کتاب شده است. بهرام بیضایی معتقد است این کتاب ریشه در اسطوره های ایرانی دارد (برای اطلاع بیشتراز تحقیق او درباره هزار و یک شب به کتاب، هزار افسان کجاست، نشر روشنگران مراجعه کنید) متن عربی این کتاب اولین بار در کلکته بین سال های 1814 تا 1818 میلادی منتشر شده است.

اولین غربی که این کتاب را کشف کرد آنتوان گالان فرانسوی بود. او این قصه ها را در سال 1704 میلادی به فرانسه برگرداند. در ترجمه آنتوان گالان قصه هایی هست که در متن عربی کتاب وجود ندارد مانند قصه علاء الدین و چراغ جادو، علی بابا و چهل دزد بغداد و ... می گویند گالان این قصه ها را به روایت یک  قصه گوی سوری هم عصر خودش شنیده و آنها را به کتاب اضافه کرده است. بعد از ترجمه گالان هزار و یک شب به شدت مورد استقبال قرار گرفت به طوری که بارها و بارها به زبان های اروپایی ترجمه شد. آخرین ترجمه هزار و یک شب به انگلیسی در سال 2008 در سه جلد توسط انتشارات پنگوئن منتشر شد. این کتاب روی نویسنده های مشهوری در ادبیات غرب تاثیر گذاشته است از میان آنها می توان به جیمز جویس، مارسل پروست و خورخه لوئیس بورخس اشاره کرد.